-
1 accuso
accūso, āre, āvi, ātum [ad + causa] - tr. - [st1]1 [-] accuser (en justice), accuser publiquement, inculper officiellement, appeler en justice, mettre en cause; être accusateur. - finem accusandi facere, Cic. Verr. 5, 183: cesser de jouer le rôle d'accusateur. --- cf. Caes. BG. 32 ; 54, etc. - avec acc. accusare aliquem, Cic. Clu. 108, etc.: accuser qqn, intenter une accusation à qqn (contre qqn). - accusare aliquem ad populum, Liv.: accuser qqn devant le peuple. - avec gén. du crime dont on accuse accusare ambitus, Cic. Clu. 114: accuser de brigue. - accusare aliquem furti: accuser qqn de vol. - accusare aliquem capitis: intenter à qqn une accusation capitale. - accusare aliquem ambitūs: accuser qqn de brigue. - accusare pecuniae captae, Liv. 38, 51, 2: accuser de vénalité [d'avoir reçu de l'argent]. - avec de: accusare de pecuniis repetundis, Cic. Clu. 114: accuser de concussion. - accusare aliquem de veneficiis, Cic.: accuser qqn d'empoisonnement. - avec propter à cause de. --- Cic. Verr. 2, 118. - accusare propter injurias, Cic.: accuser pour injures. - avec inter accusare inter sicarios, Cic. Amer. 90: accuser (comme faisant partie d'assassins) d'assassinat. - avec in et abl. de res ou d'un pron. neutre: accuser à propos d'une chose. - Cic. Font. 2 ; Sull. 63 ; Verr. 3, 206. - avec ob, à cause de: Sen. Contr. 2, 3, 12 ; 2, 4, 7. - avec quod et subj. accusare aliquem, quod fecerit, Nep. Them. 8, 2, accuser qqn d'avoir fait. - avec prop. infin. accusare violatum ab eo thesaurum Aesculapii, Tac. An. 14, 18: porter l'accusation qu'il avait violé le trésor d'Esculape. - avec inf. accusata injecisse... Tac. An. 4, 22: accusée d'avoir provoqué... - avec le gén. de la peine encourue accusare aliquem capitis: intenter à qqn une accusation capitale. - Cic. Opt. 21; Fin. 2, 27 ; Nep. Paus. 2, 6. - avec l'abl. crimine ou criminibus accuser qqn au moyen de tel ou tel chef d'accusation, invoquer contre qqn tel ou tel grief. --- Cic. Verr. 1, 43 ; 5, 117 ; Clu. 59. - crimine veneni accusatus, Cic. Clu. 105: objet d'une accusation d'empoisonnement. - accusare crimine furti: accuser pour vol. - aliquem absentem invidiae crimine accusare, Nep.: accuser qqn en son absence par jalousie. [st1]2 [-] accuser, blâmer, reprocher, demander raison de. - accusare pigritiam alicujus (aliquem de pigritia, aliquem in pigritia): blâmer la paresse de qqn. - accusare aliquem de re (in re), Cic.: reprocher une chose à qqn. - accusare culpam alicujus, Cic.: s'en prendre à qqn. - quotidie accusabam, Ter.: tous les jours je lui demandais de se justifier. - graviter aliquem accusare, Cic.: faire de sévères remontrances à qqn. - accusare inertiam adulescentium, Cic. de Or. 1, 246: adresser aux jeunes gens le reproche de paresse. - avec cur: quod me saepe accusas, cur... feram, Cic. Att. 3, 13, 3: quant au reproche que tu me fais souvent, demandant pourquoi je supporte... Verr. 3, 16. - accusare aliquem quod [subj.]: reprocher à qqn de... Cic. Verr. 3, 17 ; 5, 102. - legatos Lacedaemonem miserunt qui Lysandrum accusarent, quod sacerdotes fani corrumpere conatus esset, Nep.: ils envoyèrent des députés à Lacédémone pour accuser Lysandre d'avoir tenté de corrompre leurs prêtres. - casus accusandi, Varr.: l'accusatif (t. de gram.).* * *accūso, āre, āvi, ātum [ad + causa] - tr. - [st1]1 [-] accuser (en justice), accuser publiquement, inculper officiellement, appeler en justice, mettre en cause; être accusateur. - finem accusandi facere, Cic. Verr. 5, 183: cesser de jouer le rôle d'accusateur. --- cf. Caes. BG. 32 ; 54, etc. - avec acc. accusare aliquem, Cic. Clu. 108, etc.: accuser qqn, intenter une accusation à qqn (contre qqn). - accusare aliquem ad populum, Liv.: accuser qqn devant le peuple. - avec gén. du crime dont on accuse accusare ambitus, Cic. Clu. 114: accuser de brigue. - accusare aliquem furti: accuser qqn de vol. - accusare aliquem capitis: intenter à qqn une accusation capitale. - accusare aliquem ambitūs: accuser qqn de brigue. - accusare pecuniae captae, Liv. 38, 51, 2: accuser de vénalité [d'avoir reçu de l'argent]. - avec de: accusare de pecuniis repetundis, Cic. Clu. 114: accuser de concussion. - accusare aliquem de veneficiis, Cic.: accuser qqn d'empoisonnement. - avec propter à cause de. --- Cic. Verr. 2, 118. - accusare propter injurias, Cic.: accuser pour injures. - avec inter accusare inter sicarios, Cic. Amer. 90: accuser (comme faisant partie d'assassins) d'assassinat. - avec in et abl. de res ou d'un pron. neutre: accuser à propos d'une chose. - Cic. Font. 2 ; Sull. 63 ; Verr. 3, 206. - avec ob, à cause de: Sen. Contr. 2, 3, 12 ; 2, 4, 7. - avec quod et subj. accusare aliquem, quod fecerit, Nep. Them. 8, 2, accuser qqn d'avoir fait. - avec prop. infin. accusare violatum ab eo thesaurum Aesculapii, Tac. An. 14, 18: porter l'accusation qu'il avait violé le trésor d'Esculape. - avec inf. accusata injecisse... Tac. An. 4, 22: accusée d'avoir provoqué... - avec le gén. de la peine encourue accusare aliquem capitis: intenter à qqn une accusation capitale. - Cic. Opt. 21; Fin. 2, 27 ; Nep. Paus. 2, 6. - avec l'abl. crimine ou criminibus accuser qqn au moyen de tel ou tel chef d'accusation, invoquer contre qqn tel ou tel grief. --- Cic. Verr. 1, 43 ; 5, 117 ; Clu. 59. - crimine veneni accusatus, Cic. Clu. 105: objet d'une accusation d'empoisonnement. - accusare crimine furti: accuser pour vol. - aliquem absentem invidiae crimine accusare, Nep.: accuser qqn en son absence par jalousie. [st1]2 [-] accuser, blâmer, reprocher, demander raison de. - accusare pigritiam alicujus (aliquem de pigritia, aliquem in pigritia): blâmer la paresse de qqn. - accusare aliquem de re (in re), Cic.: reprocher une chose à qqn. - accusare culpam alicujus, Cic.: s'en prendre à qqn. - quotidie accusabam, Ter.: tous les jours je lui demandais de se justifier. - graviter aliquem accusare, Cic.: faire de sévères remontrances à qqn. - accusare inertiam adulescentium, Cic. de Or. 1, 246: adresser aux jeunes gens le reproche de paresse. - avec cur: quod me saepe accusas, cur... feram, Cic. Att. 3, 13, 3: quant au reproche que tu me fais souvent, demandant pourquoi je supporte... Verr. 3, 16. - accusare aliquem quod [subj.]: reprocher à qqn de... Cic. Verr. 3, 17 ; 5, 102. - legatos Lacedaemonem miserunt qui Lysandrum accusarent, quod sacerdotes fani corrumpere conatus esset, Nep.: ils envoyèrent des députés à Lacédémone pour accuser Lysandre d'avoir tenté de corrompre leurs prêtres. - casus accusandi, Varr.: l'accusatif (t. de gram.).* * *Accuso, accusas, penult. prod. accusare. Accuser.\Accusare capitis. Cic. Subaudi, crimine. Accuser de crime capital.\Accusare inertiam alicuius. Ter. Blasmer, Vituperer, Reprendre.\Accusare vitium, culpam, aut crimen alicuius. Cic. Reprendre et blasmer aucun de quelque vice, Blasmer son vice.\Accusare tabulas. Quintil. Maintenir de faulx. -
2 Обвинить,
обвинять - accusare (aliquem proditionis); coarguere; criminari; culpare; postulare (aliquem de ambitu; ob contumelias; proditionis); compellare aliquem crimine aliquo; aliquem in crimen vocare; taxare (aliquem); arcessere; corripere; incurrere;• никто не обязан обвинять самого себя - nemo tenetur seipsum accusare;
• обвинять в уголовном преступлении - accusare capitis;
• обвинять в отравлении - accusare de veneficiis;
• обвинять в несправедливости - accusare propter injurias;
• обвинять в убийстве - accusare inter sicarios;
-
3 ambitus
[st1]1 [-] ambĭtus, a, um: part. passé de ambio. - [abcl][b]a - entouré. - [abcl]b - circonvenu, courtisé, sollicité, brigué, à qui l'on fait la cour.[/b] [st1]2 [-] ambĭtŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - action de tourner, mouvement circulaire, révolution (d'un astre), circuit, détour, tour, pourtour, enceinte, circonférence. - [abcl]b - circonlocution, période; périphrase. - [abcl]c - recherche (illégale) des dignités, brigue (illégale), intrigue, cabale, ambition, manoeuvres. - [abcl]d - ostentation, faste, pompe, parade, appareil, vanité, affectation de grandeur, emphase.[/b] - ambitus stellarum: révolution des astres. - ambitus aedium: le chemin qui fait le tour de la maison. - ambitus (verborum): la période. - ambitum destinare muris, Curt.: tracer une enceinte pour les remparts. - lex de ambitu (lex ambitus): loi sur la brigue. - nonnulli ambitus Pompeia lege damnati, Caes.: quelques personnes condamnées pour brigue en vertu de la loi Pompéia. - accusare aliquem ambitus: accuser qqn de brigue. - ambitus suffragiorum: l'achat des votes. - ambitio: brigue (légale) [] ambitus: brigue (illégale).* * *[st1]1 [-] ambĭtus, a, um: part. passé de ambio. - [abcl][b]a - entouré. - [abcl]b - circonvenu, courtisé, sollicité, brigué, à qui l'on fait la cour.[/b] [st1]2 [-] ambĭtŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - action de tourner, mouvement circulaire, révolution (d'un astre), circuit, détour, tour, pourtour, enceinte, circonférence. - [abcl]b - circonlocution, période; périphrase. - [abcl]c - recherche (illégale) des dignités, brigue (illégale), intrigue, cabale, ambition, manoeuvres. - [abcl]d - ostentation, faste, pompe, parade, appareil, vanité, affectation de grandeur, emphase.[/b] - ambitus stellarum: révolution des astres. - ambitus aedium: le chemin qui fait le tour de la maison. - ambitus (verborum): la période. - ambitum destinare muris, Curt.: tracer une enceinte pour les remparts. - lex de ambitu (lex ambitus): loi sur la brigue. - nonnulli ambitus Pompeia lege damnati, Caes.: quelques personnes condamnées pour brigue en vertu de la loi Pompéia. - accusare aliquem ambitus: accuser qqn de brigue. - ambitus suffragiorum: l'achat des votes. - ambitio: brigue (légale) [] ambitus: brigue (illégale).* * *I.Ambitus, pen. prod. Participium. Ouid. Environné.\Ambitus. Cic. Populus mouetur plerunque gratia, facit eos a quibus est maxime ambitus. Baille les offices et magistrats à ceulx par lesquels il a esté le plus fort prié et sollicité.\Ambiti honores a principe. Clau. Honneurs et estats qu'on a demandez au prince par grandes brigues et pourchaz.II.Ambitus, huius ambitus, pe. cor. m. g. Cic. Le circuit, ou le tour.\Ambitus aedium. Cic. Le circuit d'une maison.\In ambitu nominum est haec herba. Plin. Ceste herbe a divers noms et differentes appellations.\Ambitus verborum. Colum. Circuition de parolles.\Ambitus nominum. Plin. Diversité de noms, Quand une chose ha plusieurs noms differens.\Ambitus. Quintil. La brigue et pourchaz qu'on faict pour quelques honneurs et offices.\Ambitus acrior. Tacit. Brigue fort aspre.\Immanis ambitus. Cic. Grande brigue.\Accusari ambitus. Cic. Estre accusé d'avoir brigué. -
4 capitalis
căpĭtālis, e [caput] [st1]1 [-] qui concerne la tête, capital, [c.-à-d., suivant les cas] qui entraîne la mort (peine de mort), ou seulement la mort civile. - poena capitalis, Liv. 6, 4, 5, etc.: peine capitale. - accusare aliquem rei capitalis, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68: accuser qqn d'un crime capital. - fraus capitalis, Cic. de Or. 1, 232: crime capital. - crimen capitale, Cic. Verr. 5, 23: accusation capitale. - triumviri capitales, Cic. Or. 156: les triumvirs (commissaires) aux affaires capitales. --- cf. Liv. 25, 1, 10; 39, 14, 10. [st1]2 [-] fig. mortel, fatal, funeste. - capitalis hostis, Cic. Cat. 2, 3: ennemi mortel. - nulla capitalior pestis quam, Cic. CM 39: pas de fléau plus funeste que. - capitale odium, Cic. Lael. 2: haine mortelle. - capitalis oratio, Cic. Off. 2, 73: discours fatal. - capitalis ira, Hor. S. 1, 7, 13: colère mortelle. [st1]3 [-] capital, éminent, supérieur. - Siculus ille capitalis, Cic. Q. Fr. 2, 11: ce Sicilien, écrivain de premier ordre. - capitale ingenium, Ov.: talent supérieur. - capitalis jocus, Treb.: plaisanterie exquise.* * *căpĭtālis, e [caput] [st1]1 [-] qui concerne la tête, capital, [c.-à-d., suivant les cas] qui entraîne la mort (peine de mort), ou seulement la mort civile. - poena capitalis, Liv. 6, 4, 5, etc.: peine capitale. - accusare aliquem rei capitalis, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68: accuser qqn d'un crime capital. - fraus capitalis, Cic. de Or. 1, 232: crime capital. - crimen capitale, Cic. Verr. 5, 23: accusation capitale. - triumviri capitales, Cic. Or. 156: les triumvirs (commissaires) aux affaires capitales. --- cf. Liv. 25, 1, 10; 39, 14, 10. [st1]2 [-] fig. mortel, fatal, funeste. - capitalis hostis, Cic. Cat. 2, 3: ennemi mortel. - nulla capitalior pestis quam, Cic. CM 39: pas de fléau plus funeste que. - capitale odium, Cic. Lael. 2: haine mortelle. - capitalis oratio, Cic. Off. 2, 73: discours fatal. - capitalis ira, Hor. S. 1, 7, 13: colère mortelle. [st1]3 [-] capital, éminent, supérieur. - Siculus ille capitalis, Cic. Q. Fr. 2, 11: ce Sicilien, écrivain de premier ordre. - capitale ingenium, Ov.: talent supérieur. - capitalis jocus, Treb.: plaisanterie exquise.* * *Capitalis, et hoc capitale, pen. prod. Cic. Qui a gaigné la mort, ou infamie, Meschant et digne de punition.\Capitale crimen, vel facinus dicitur. Cic. Cas capital.\Capitalis aedis. Plaut. Maison en laquelle a esté commis cas capital.\Capitalis aduersarius. Cic. Ennemi mortel.\Capitalem fraudem admittere. Vlpian. Commettre cas digne de mort.\Morbus capitalis. Gell. Maladie mortelle.\Noxa capitalis. Liu. Un mot digne de punition.\Odium capitale. Cic. Haine mortelle.\Capitale periculum. Plaut. Danger de mort.\Capitalis pestis, voluptas corporis. Cic. Peste mortelle.\Rei capitalis quaestiones. Cic. De crime capital, De matiere criminelle.\Capitales triumuiri, ad quos capitalium causarum animaduersio spectabat. Liu. Juges criminels.\Capitale est. Plin. Il y a peine de mort, C'est sur peine de la har.\Capitalia ausi. Liu. Qui avoyent gaigné d'estre pendus, ou la mort.\Capitale ingenium, Ingenium solers exponit Ouidius. Esprit subtil et ingenieux. -
5 Порицать
- insectari (vitia); vituperare (aliquem, aliquid in aliqua re, propter aliquid); castigare (improbos); retaxare (aliquem); culpare; accusare (aliquem de epistularum neglegentia, infrequentia); increpare (aliquem; perfidiam, ignaviam alicujus; immensas moras); damnare (libros; scriptorem); infamare (aliquem alicujus rei); taxare (aliquem); arguere; calumniari; laniare;• справедливо (заслуженно) порицать - bene reprehendere;
-
6 Упрекать
- castigare (improbos); increpare (aliquem; perfidiam, ignaviam alicujus); reprehendere; accusare (aliquem de epistularum neglegentia, infrequentia); taxare (aliquem); vituperare; objurgare; exprobrare; objicere (-io); objectare;• упрекать кого-л. в скупости - aliquem avaritiae increpare;
-
7 Asper
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
8 asper
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
9 asperum
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
10 neclegentia
neglĕgentĭa (better than neclĕg-, not neglĭg-), ae, f. [neglegens from neglego], carelessness, heedlessness, negligence, neglect (syn. incuria;freq. and class.): neglegentiā, pigritiā, inertiā... impediri,
Cic. Off. 1, 9, 28:in accusando,
id. Rosc. Am. 21, 59:munditia quae fugiat agrestem et inhumanam neglegentiam,
id. Off. 1, 36, 130:accusare aliquem de litterarum neglegentiā,
of neglecting to write, id. Att. 1, 6, 1.—So, me nomine neglegentiae suspectum tibi esse doleo, id. Fam. 2, 1, 1:epistularum duarum, quas ad me misit, neglegentiam, meamque in rescribendo diligentiam volui tibi notam esse,
brevity, coldness, id. ib. 8, 11, 6:sui,
Tac. A. 16, 18:quaedam etiam neglegentia est diligens,
Cic. Or. 23, 78:institutorum neglegentiam accusare,
id. Rep. 4, 3, 3:nam neque neglegentiā tuā, neque odio id fecit tuo,
out of disrespect, want of regard, to you, Ter. Phorm. 5, 8, 27:caerimoniarum auspiciorumque,
neglect, Liv. 22, 9:deorum,
id. 5, 51:cum ex neglegentia domini vacet (fundus),
Gai. Inst. 2, 51. -
11 neglegentia
neglĕgentĭa (better than neclĕg-, not neglĭg-), ae, f. [neglegens from neglego], carelessness, heedlessness, negligence, neglect (syn. incuria;freq. and class.): neglegentiā, pigritiā, inertiā... impediri,
Cic. Off. 1, 9, 28:in accusando,
id. Rosc. Am. 21, 59:munditia quae fugiat agrestem et inhumanam neglegentiam,
id. Off. 1, 36, 130:accusare aliquem de litterarum neglegentiā,
of neglecting to write, id. Att. 1, 6, 1.—So, me nomine neglegentiae suspectum tibi esse doleo, id. Fam. 2, 1, 1:epistularum duarum, quas ad me misit, neglegentiam, meamque in rescribendo diligentiam volui tibi notam esse,
brevity, coldness, id. ib. 8, 11, 6:sui,
Tac. A. 16, 18:quaedam etiam neglegentia est diligens,
Cic. Or. 23, 78:institutorum neglegentiam accusare,
id. Rep. 4, 3, 3:nam neque neglegentiā tuā, neque odio id fecit tuo,
out of disrespect, want of regard, to you, Ter. Phorm. 5, 8, 27:caerimoniarum auspiciorumque,
neglect, Liv. 22, 9:deorum,
id. 5, 51:cum ex neglegentia domini vacet (fundus),
Gai. Inst. 2, 51. -
12 negligentia
neglĕgentĭa (better than neclĕg-, not neglĭg-), ae, f. [neglegens from neglego], carelessness, heedlessness, negligence, neglect (syn. incuria;freq. and class.): neglegentiā, pigritiā, inertiā... impediri,
Cic. Off. 1, 9, 28:in accusando,
id. Rosc. Am. 21, 59:munditia quae fugiat agrestem et inhumanam neglegentiam,
id. Off. 1, 36, 130:accusare aliquem de litterarum neglegentiā,
of neglecting to write, id. Att. 1, 6, 1.—So, me nomine neglegentiae suspectum tibi esse doleo, id. Fam. 2, 1, 1:epistularum duarum, quas ad me misit, neglegentiam, meamque in rescribendo diligentiam volui tibi notam esse,
brevity, coldness, id. ib. 8, 11, 6:sui,
Tac. A. 16, 18:quaedam etiam neglegentia est diligens,
Cic. Or. 23, 78:institutorum neglegentiam accusare,
id. Rep. 4, 3, 3:nam neque neglegentiā tuā, neque odio id fecit tuo,
out of disrespect, want of regard, to you, Ter. Phorm. 5, 8, 27:caerimoniarum auspiciorumque,
neglect, Liv. 22, 9:deorum,
id. 5, 51:cum ex neglegentia domini vacet (fundus),
Gai. Inst. 2, 51. -
13 vis
I vīs 2 л. sg. praes. ind. к volo II II vīs (gen. sg. vis T, Dig и dat. sg. vi bAfr крайне редки; acc. vim, abl. vī; pl. vīrēs, ium) f.1) сила, мощь (corporis Sl; equi, venēni C; flammae Nep; morbi Sl, Nep; consuetudinis C); крепость ( vini C); мощь, мощность (animi Sl; venti Lcr; fluminis Cs); могущество ( deorum C); сила, энергия ( Demosthĕnis C); сила, бодростьsummā (maximā) vi Sl — со всей силой, с величайшим напряжениемv. omnis belli versa in Capuam erat L — всё напряжение войны сосредоточено было в Капуе2) pl. силы, средства, возможность, способностьpro viribus C — в меру сил, насколько позволяют силыsupra vires H — свыше сил3) сила, насилие, принуждениеvim facere in aliquem Ter и alicui C — применить силу к кому-л.alicui vim afferre (inferre, adhibēre) C, тж. vim imponere alicui C — совершить насилие над кем-л.accusare aliquem de vi C — обвинить кого-л. в насилииvim vi repellere (defendere, propulsare) Dig — отразить силу силойvi victa v. est C — сила побеждена силойnec vi nec clam nec precario Ter, C, Dig — ни силой (т. е. в порядке самоуправства), ни тайком, ни путём (противозаконного) соглашения (юр. формула трёх видов «незаконного завладения» — vitiosae passessionis)4) толчок, ударv. caeli PM — непогода, буря, гроза5) стеснённое положение, тяжёлые условия ( in summā vi versari C)v. major C etc. — чрезвычайное и непреодолимое обстоятельство (фр. force majeure) (v. major excusat Sen)6) набег, нападение, натискurbem vi (или per vim) expugnare Nep — завоевать город штурмом7) pl. вооружённые силы, войска8) множество, масса (hominum Pl, L; auri C; pulveris Cs)odora canum v. V — стаи чутких собакv. lacrimarum C — потоки слёз9) вес, влияние, значение (oratoris, dicendi, conscientiae C)maximam vim habere ad aliquid Cs — иметь огромное влияние на что-л. или величайшее значение для чего-л.v. testamenti Dig — (юридическая) действительность завещания10) сущность, суть, (истинная) природа, (внутренний) смысл (virtutis C; eloquentiae Q; verae amicitiae Sen)totam vim beate vivendi in animi robore pono C — сущность счастливой жизни я усматриваю целиком в силе духаspecie magis quam vi T — больше по внешности, чем в сущности (на деле)11) важность, вескость (v. et loci et temporis C); значение, смысл (verbi, nominis C); смысл, суть ( legis C)v. in re publicā temporum C — политическое значение обстоятельствhaec est in his verbis v. C — таков смысл этих словv. genitalis T — семенная жидкость; pl. PM = testiculi -
14 ambitus
1.ambītus, a, um, Part. of ambio.2.ambĭtus, ūs, m. [ambio].I.Lit. A going round, a moving round about, a revolution:II.cum se octo ambitus ad idem caput rettulerint,
Cic. Tim. 9:aquae per amoenos ambitus agros,
Hor. A. P. 17 (cf. ambio, II. A.):alligata mutuo ambitu (i. e. amplexu) corpora,
Petr. 132:ambitu breviore luna currit quam sol,
Plin. 2, 23, 21, § 86:saeculorum,
Tac. A. 6, 28:verborum (i. e. ambages),
Suet. Tib. 71.—Transf.A.Abstr. pro concr., a circuit, circle, circumference, periphery, edge of a circular object:B.ambitus parmae,
Plin. 36, 5, 4, § 4:folia ambitu serrato,
id. 25, 6, 30, § 66:castra lato ambitu,
Tac. A. 1, 61; 4, 49:ambitus lacus,
Suet. Claud. 21.— Trop., of discourse, periphrasis, circumlocution, = ambages:multos circa unam rem ambitus facere,
Liv. 27, 27.—Hence, the open space left round a house:ambitus est quod circumeundo teritur,
Varr. L. L. 5, § 22 Müll.:P. Scaevola id solum esse ambitus aedium dixerit, quo etc.,
Cic. Top. 4: ambitus proprie dicitur inter vicinorum aedificia locus duorum pedum et semipedis ad circumeundi facultatem relictus, Paul. ex Fest. p. 16 Müll. —Also, the small space around sepulchres, Dig. 47, 12, 5.—An unlawful striving for posts of honor, or canvassing for office; esp. by bribery (cf. ambitio, I.), prohibited by the Lex Calpurnia, Caecilia, Fabia, Julia, Licinia, Tullia de ambitu, against bribery, corruption, etc.:C.legem ambitus flagitāsti,
Cic. Mur. 23:punire ambitum,
id. ib. 32, 67; cf. Sall. C. 18, 2 Kritz:accusare aliquem ambitus,
Cic. Clu. 41:deferre nomen alicujus de ambitu,
id. Cael. 31:interrogare aliquem legibus ambitus,
Sall. C. 18, 2:damnatus ambitus,
Cic. Clu. 41:condemnare de ambitu,
Suet. Caes. 41 al.:effusae ambitus largitiones,
Nep. Att. 6.—In gen., the desire to make a display, ostentation, vanity, show, parade:D.relinque ambitum: tumida res est vana, ventosa,
Sen. Ep. 84:proprius quidam intellegendi ambitus,
Quint. 12, 10, 3.—Of speech, bombastic fulness, parade:imagine et ambitu rerum,
Quint. 10, 1, 16 Fr.; id. Decl. 4 fin. —In rhet., a period:comprehensio et ambitus ille verborum (si sic periodum appellari placet),
Cic. Brut. 44, 162; id. Or. 12; so id. ib. 50. -
15 capitale
căpĭtālis, e, adj. [caput].I.Relating to or belonging to the head. In this signif. extant only in the subst. capital, a headdress of priests, Varr. L. L. 5, § 130 Müll.; but, capital linteum quoddam, quo in sacrificiis utebantur, Paul. ex Fest. p. 48 ib. —II.Transf.A.Relating to life, by which life is endangered, capital:2.periculum,
peril of life, Plaut. Trin. 4, 3, 81; id. Rud. 2, 3, 19:caedis,
id. Most. 2, 2, 44:morbus,
endangering life, dangerous, Gell. 16, 13, 5.—Esp. freq. as jurid. t. t. of those crimes which are punishable by death or by the loss of civil rights, capital, v. Dig. 21, 1, 23, § 2; 48, 1, 2:(α).accusare aliquem rei capitalis,
of a capital crime, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:qui in vinculis essent damnati rei capitalis,
id. Sen. 12, 42:cui rei capitalis dies dicta sit,
Liv. 3, 13, 4:reus rerum capitalium,
Cic. Verr. 2, 2, 39, § 95:manifesti rerum capitalium,
Sall. C. 52 fin.:rerum capitalium condemnati,
id. ib. 36, 2:damnati,
Tac. A. 1, 21 fin.:in rerum capitalium quaestionibus,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:crimen,
id. ib. 2, 5, 9, § 23; Tac. A. 3, 60: facinora, Cic. poët. N. D. 1, 6, 13; cf.flagitia,
Ter. Ad. 4, 7, 5:maleficia,
Dig. 48, 8, 18 pr.:judex rei capitalis,
Quint. 7, 3, 33; Curt. 6, 8, 25; Cic. Dom. 30, 78:capitalium rerum vindices,
Sall. C. 55 al.:fraudem admittere,
Cic. Rab. Perd. 9, 26:causae,
Quint. 8, 3, 14:judicia,
id. 4, 1, 57:noxa,
Liv. 3, 55, 5:poenā afficere aliquem,
Suet. Caes. 48:condemnare,
id. Dom. 14:animadversione punire,
id. Aug. 24:supplicio incesta coërcere,
id. Dom. 8:capitale nullum exemplum vindictae,
Plin. 29, 1, 8, § 18:supplicium,
Curt. 3, 2, 17:capitalis locus ubl si quid violatum. est, caput violatoris expiatur,
Fest. p. 50:judicium trium virorum capitalium,
who had charge of the prisons and of executions, Cic. Or. 46, 156; Liv. 39, 14, 10; 25, 1, 10; cf. id. 32, 26, 17; and the joke of Cic. Fam. 7, 13, 2.—Also subst.: căpĭtal (postAug. sometimes căpĭtāle, as also in poorer MSS. of earlier authors), plur. capitalia, a death ( real or civil), banishment, etc., in consequence of crime:capital = facinus quod capitis poenā luitur,
Fest. p. 37: capital kephalikê timôria, Vet. Gloss.Capital facere, Plaut. Men. 1, 1, 16; id. Merc. 3, 4, 26: scimus capital esse irascier, Lucil. ap. Non. p. 38, 17:(β).quique non paruerit capital esto,
Cic. Leg. 2, 8, 21; id. Inv. 2, 31, 96:praesidio decedere apud Romanos capital esse,
Liv. 24, 37, 9 Gronov.; Mel. 1, 9, 7 Tzschuck; Curt. 8, 4, 17; 8, 9, 34; Quint. 9, 2, 67:degredi viā capital leges fecere,
Plin. 12, 14, 32, § 63; 10, 23, 31, § 62; Just. 2, 7, 8; Suet. Calig. 24 Oud. and Wolf; Sil. 13, 155; cf. Front. 4, 6, 3 Oud.—Capitale:(γ).capitale est obicere anteacta,
Quint. 9, 2, 67; Tac. Agr. 2.—Plur.:b.capitalia: capitalia vindicanto,
Cic. Leg. 3, 3, 6:capitalia ausi plerique,
Liv. 26, 40, 17; Suet. Tib. 58.—Trop.:B.inimicus,
a mortal enemy, Plaut. Poen. 4, 2, 57:hostis,
a deadly enemy, Cic. Cat. 2, 2, 3:adversarius,
id. Fin. 4, 12, 31:odium,
id. Lael. 1, 2:ira,
Hor. S. 1, 7, 13:inimicitiae,
Dig. 17, 1, 23, § 25:minae, Cod. 2, 20, 7: oratio,
very pernicious, dangerous, Cic. Off. 2, 21, 73:capitalis et pestifer Antonii reditus,
id. Phil. 4, 1, 3:totius autem injustitiae nulla capitalior quam eorum, etc.,
id. Off. 1, 13, 41:nulla capitalior pestis quam, etc.,
id. Sen. 12, 39.—That is at the head, chief, first in something, pre-eminent, distinguished (rare): capitale vocamus Ingenium sollers (as we often use capital), Ov. F. 3, 839:2.Siculus ille (sc. Philistus) capitalis, creber, acutus, etc.,
a writer of the first rank, Cic. Q. Fr. 2, 11 (13), 4: jocus, a capital joke, Treb. XXX. Tyrann. 10. — Comp.:hoc autem erat capitalior, quod, etc.,
more important, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170.—Hence, adv.: căpĭtālĭter, mortally, capitally:lacessere,
Plin. Ep. 1, 5, 4:odisse,
mortally, Amm. 21, 16, 11.—Esp.,As judicial t. t., of punishments, capitally, so as to affect life or citizenship, Cod. Th. 3, 14, 1; Veg. Mil. 2, 22. -
16 capitalis
căpĭtālis, e, adj. [caput].I.Relating to or belonging to the head. In this signif. extant only in the subst. capital, a headdress of priests, Varr. L. L. 5, § 130 Müll.; but, capital linteum quoddam, quo in sacrificiis utebantur, Paul. ex Fest. p. 48 ib. —II.Transf.A.Relating to life, by which life is endangered, capital:2.periculum,
peril of life, Plaut. Trin. 4, 3, 81; id. Rud. 2, 3, 19:caedis,
id. Most. 2, 2, 44:morbus,
endangering life, dangerous, Gell. 16, 13, 5.—Esp. freq. as jurid. t. t. of those crimes which are punishable by death or by the loss of civil rights, capital, v. Dig. 21, 1, 23, § 2; 48, 1, 2:(α).accusare aliquem rei capitalis,
of a capital crime, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:qui in vinculis essent damnati rei capitalis,
id. Sen. 12, 42:cui rei capitalis dies dicta sit,
Liv. 3, 13, 4:reus rerum capitalium,
Cic. Verr. 2, 2, 39, § 95:manifesti rerum capitalium,
Sall. C. 52 fin.:rerum capitalium condemnati,
id. ib. 36, 2:damnati,
Tac. A. 1, 21 fin.:in rerum capitalium quaestionibus,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:crimen,
id. ib. 2, 5, 9, § 23; Tac. A. 3, 60: facinora, Cic. poët. N. D. 1, 6, 13; cf.flagitia,
Ter. Ad. 4, 7, 5:maleficia,
Dig. 48, 8, 18 pr.:judex rei capitalis,
Quint. 7, 3, 33; Curt. 6, 8, 25; Cic. Dom. 30, 78:capitalium rerum vindices,
Sall. C. 55 al.:fraudem admittere,
Cic. Rab. Perd. 9, 26:causae,
Quint. 8, 3, 14:judicia,
id. 4, 1, 57:noxa,
Liv. 3, 55, 5:poenā afficere aliquem,
Suet. Caes. 48:condemnare,
id. Dom. 14:animadversione punire,
id. Aug. 24:supplicio incesta coërcere,
id. Dom. 8:capitale nullum exemplum vindictae,
Plin. 29, 1, 8, § 18:supplicium,
Curt. 3, 2, 17:capitalis locus ubl si quid violatum. est, caput violatoris expiatur,
Fest. p. 50:judicium trium virorum capitalium,
who had charge of the prisons and of executions, Cic. Or. 46, 156; Liv. 39, 14, 10; 25, 1, 10; cf. id. 32, 26, 17; and the joke of Cic. Fam. 7, 13, 2.—Also subst.: căpĭtal (postAug. sometimes căpĭtāle, as also in poorer MSS. of earlier authors), plur. capitalia, a death ( real or civil), banishment, etc., in consequence of crime:capital = facinus quod capitis poenā luitur,
Fest. p. 37: capital kephalikê timôria, Vet. Gloss.Capital facere, Plaut. Men. 1, 1, 16; id. Merc. 3, 4, 26: scimus capital esse irascier, Lucil. ap. Non. p. 38, 17:(β).quique non paruerit capital esto,
Cic. Leg. 2, 8, 21; id. Inv. 2, 31, 96:praesidio decedere apud Romanos capital esse,
Liv. 24, 37, 9 Gronov.; Mel. 1, 9, 7 Tzschuck; Curt. 8, 4, 17; 8, 9, 34; Quint. 9, 2, 67:degredi viā capital leges fecere,
Plin. 12, 14, 32, § 63; 10, 23, 31, § 62; Just. 2, 7, 8; Suet. Calig. 24 Oud. and Wolf; Sil. 13, 155; cf. Front. 4, 6, 3 Oud.—Capitale:(γ).capitale est obicere anteacta,
Quint. 9, 2, 67; Tac. Agr. 2.—Plur.:b.capitalia: capitalia vindicanto,
Cic. Leg. 3, 3, 6:capitalia ausi plerique,
Liv. 26, 40, 17; Suet. Tib. 58.—Trop.:B.inimicus,
a mortal enemy, Plaut. Poen. 4, 2, 57:hostis,
a deadly enemy, Cic. Cat. 2, 2, 3:adversarius,
id. Fin. 4, 12, 31:odium,
id. Lael. 1, 2:ira,
Hor. S. 1, 7, 13:inimicitiae,
Dig. 17, 1, 23, § 25:minae, Cod. 2, 20, 7: oratio,
very pernicious, dangerous, Cic. Off. 2, 21, 73:capitalis et pestifer Antonii reditus,
id. Phil. 4, 1, 3:totius autem injustitiae nulla capitalior quam eorum, etc.,
id. Off. 1, 13, 41:nulla capitalior pestis quam, etc.,
id. Sen. 12, 39.—That is at the head, chief, first in something, pre-eminent, distinguished (rare): capitale vocamus Ingenium sollers (as we often use capital), Ov. F. 3, 839:2.Siculus ille (sc. Philistus) capitalis, creber, acutus, etc.,
a writer of the first rank, Cic. Q. Fr. 2, 11 (13), 4: jocus, a capital joke, Treb. XXX. Tyrann. 10. — Comp.:hoc autem erat capitalior, quod, etc.,
more important, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170.—Hence, adv.: căpĭtālĭter, mortally, capitally:lacessere,
Plin. Ep. 1, 5, 4:odisse,
mortally, Amm. 21, 16, 11.—Esp.,As judicial t. t., of punishments, capitally, so as to affect life or citizenship, Cod. Th. 3, 14, 1; Veg. Mil. 2, 22. -
17 capitaliter
căpĭtālis, e, adj. [caput].I.Relating to or belonging to the head. In this signif. extant only in the subst. capital, a headdress of priests, Varr. L. L. 5, § 130 Müll.; but, capital linteum quoddam, quo in sacrificiis utebantur, Paul. ex Fest. p. 48 ib. —II.Transf.A.Relating to life, by which life is endangered, capital:2.periculum,
peril of life, Plaut. Trin. 4, 3, 81; id. Rud. 2, 3, 19:caedis,
id. Most. 2, 2, 44:morbus,
endangering life, dangerous, Gell. 16, 13, 5.—Esp. freq. as jurid. t. t. of those crimes which are punishable by death or by the loss of civil rights, capital, v. Dig. 21, 1, 23, § 2; 48, 1, 2:(α).accusare aliquem rei capitalis,
of a capital crime, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:qui in vinculis essent damnati rei capitalis,
id. Sen. 12, 42:cui rei capitalis dies dicta sit,
Liv. 3, 13, 4:reus rerum capitalium,
Cic. Verr. 2, 2, 39, § 95:manifesti rerum capitalium,
Sall. C. 52 fin.:rerum capitalium condemnati,
id. ib. 36, 2:damnati,
Tac. A. 1, 21 fin.:in rerum capitalium quaestionibus,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68:crimen,
id. ib. 2, 5, 9, § 23; Tac. A. 3, 60: facinora, Cic. poët. N. D. 1, 6, 13; cf.flagitia,
Ter. Ad. 4, 7, 5:maleficia,
Dig. 48, 8, 18 pr.:judex rei capitalis,
Quint. 7, 3, 33; Curt. 6, 8, 25; Cic. Dom. 30, 78:capitalium rerum vindices,
Sall. C. 55 al.:fraudem admittere,
Cic. Rab. Perd. 9, 26:causae,
Quint. 8, 3, 14:judicia,
id. 4, 1, 57:noxa,
Liv. 3, 55, 5:poenā afficere aliquem,
Suet. Caes. 48:condemnare,
id. Dom. 14:animadversione punire,
id. Aug. 24:supplicio incesta coërcere,
id. Dom. 8:capitale nullum exemplum vindictae,
Plin. 29, 1, 8, § 18:supplicium,
Curt. 3, 2, 17:capitalis locus ubl si quid violatum. est, caput violatoris expiatur,
Fest. p. 50:judicium trium virorum capitalium,
who had charge of the prisons and of executions, Cic. Or. 46, 156; Liv. 39, 14, 10; 25, 1, 10; cf. id. 32, 26, 17; and the joke of Cic. Fam. 7, 13, 2.—Also subst.: căpĭtal (postAug. sometimes căpĭtāle, as also in poorer MSS. of earlier authors), plur. capitalia, a death ( real or civil), banishment, etc., in consequence of crime:capital = facinus quod capitis poenā luitur,
Fest. p. 37: capital kephalikê timôria, Vet. Gloss.Capital facere, Plaut. Men. 1, 1, 16; id. Merc. 3, 4, 26: scimus capital esse irascier, Lucil. ap. Non. p. 38, 17:(β).quique non paruerit capital esto,
Cic. Leg. 2, 8, 21; id. Inv. 2, 31, 96:praesidio decedere apud Romanos capital esse,
Liv. 24, 37, 9 Gronov.; Mel. 1, 9, 7 Tzschuck; Curt. 8, 4, 17; 8, 9, 34; Quint. 9, 2, 67:degredi viā capital leges fecere,
Plin. 12, 14, 32, § 63; 10, 23, 31, § 62; Just. 2, 7, 8; Suet. Calig. 24 Oud. and Wolf; Sil. 13, 155; cf. Front. 4, 6, 3 Oud.—Capitale:(γ).capitale est obicere anteacta,
Quint. 9, 2, 67; Tac. Agr. 2.—Plur.:b.capitalia: capitalia vindicanto,
Cic. Leg. 3, 3, 6:capitalia ausi plerique,
Liv. 26, 40, 17; Suet. Tib. 58.—Trop.:B.inimicus,
a mortal enemy, Plaut. Poen. 4, 2, 57:hostis,
a deadly enemy, Cic. Cat. 2, 2, 3:adversarius,
id. Fin. 4, 12, 31:odium,
id. Lael. 1, 2:ira,
Hor. S. 1, 7, 13:inimicitiae,
Dig. 17, 1, 23, § 25:minae, Cod. 2, 20, 7: oratio,
very pernicious, dangerous, Cic. Off. 2, 21, 73:capitalis et pestifer Antonii reditus,
id. Phil. 4, 1, 3:totius autem injustitiae nulla capitalior quam eorum, etc.,
id. Off. 1, 13, 41:nulla capitalior pestis quam, etc.,
id. Sen. 12, 39.—That is at the head, chief, first in something, pre-eminent, distinguished (rare): capitale vocamus Ingenium sollers (as we often use capital), Ov. F. 3, 839:2.Siculus ille (sc. Philistus) capitalis, creber, acutus, etc.,
a writer of the first rank, Cic. Q. Fr. 2, 11 (13), 4: jocus, a capital joke, Treb. XXX. Tyrann. 10. — Comp.:hoc autem erat capitalior, quod, etc.,
more important, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170.—Hence, adv.: căpĭtālĭter, mortally, capitally:lacessere,
Plin. Ep. 1, 5, 4:odisse,
mortally, Amm. 21, 16, 11.—Esp.,As judicial t. t., of punishments, capitally, so as to affect life or citizenship, Cod. Th. 3, 14, 1; Veg. Mil. 2, 22. -
18 caput
1) головаcapĭte demisso C, Cs — с поникшей головойc. aperire Pl — обнажить головуc. operire C — накрыться, надеть головной уборcapita conferre L — склониться друг к другу головами, т. е. перешёптыватьсяvolvere in c. V — катиться головой внизper c. pedesque Ctl — сломя головуc. aut navim Ctl — орёл или решка ( игра)nec c. nec pedes habere погов. C, L — не иметь ни начала, ни конца (о деле, о котором не знаешь, как за него взяться и как его повести)supra (super) c. esse Sl, L, T — быть за плечами, на носу (т. е. угрожать)c. extollere C — поднять голову (т. е. воспрянуть)2)а) верхняя (главная, исходная) часть или головка ( papaveris L); край, конец ( tignorum Cs); вершина, верхушка ( capita montis V); исток, источник (amnis V; Rheni Mela), но тж. устье (c. и capita Rheni Cs, H, Lcn)c. columnae PM — капитель3) разум, рассудокsenos nummos in capita conferre L — внести по шести сестерциев с человека; описательно в том же значении человек, существо ( переводится иногда личным местоимением или вовсе не переводится)hoc c. Pl — egoo lepidum c.! ирон. Pl, Ter — хорош, нечего сказать!duo haec capita презр. C — оба эти субъекта ( Долабелла и Антоний)5) голова, жизньsuum c. pro aliquā re vovere C — сложить голову (отдать свою жизнь) за что-л.de capite alicujus sententiam ferre Sen — решать вопрос о жизни и смерти кого-л.capitis causa C, Nep etc. — уголовное дело ( о тяжком преступлении)accusare aliquem capitis C, Nep — обвинять кого-л. в уголовном преступлении6) гражданские права, правоспособность (servus nullum c. habet CJ)capitis deminutio maxima Dig — лишение всех гражданских прав7) голова, единица, штукаcapitum Helvetiorum milia CCLXIII Cs 263 000 — человек гельветов8) глава, начальник, руководитель, вожак, предводитель (capita conjurationis L; capita rerum, c. nominis Latini L)c. scelerum Pl — архимошенник9) суть, главное, основа, сущностьc. est C — суть в том (чтобы)cenae c. C — главное блюдоc. oratoris est C — главная обязанность оратора состоит (в)c. Epicuri C — основное положение Эпикура10) (тж. c. rerum T) главное место, центральный пункт, столица, главный город (Thebae c. totius Graeciae Nep; Praeneste c. belli L)11) глава, отдел, раздел, пункт (c. legis, epistulae C)12) основная сумма, главный фонд, капитал (de capite aliquid deducere L)13) грам. исходная форма слова (т. е. nom. sg. для склоняемых слов и 1 л. sg. praes. ind. для спрягаемых) Vr -
19 sicarius
sīcārius, ī m. [ sica ]убийца H, O, Suaccusare aliquem inter sicarios C — обвинять кого-л. в убийстве -
20 Жаловаться
- conqueri; queri; petere; lamentari; accusare (aliquem de epistularum neglegentia, infrequentia);• на что ему жаловаться? - quid habet quod queratur?
См. также в других словарях:
appeler — aucun, Accire, Arcessere, Ciere, Citare, Clamare, Euocare, Excire, Nominare, Vocare, Clamore aliquem flagitare, Et appeler aucun, c est le semondre au combat, Il l a appelé, Denuntiauit illi duellum, ad duellandum vocare, prouocare ex Liuio, lib … Thresor de la langue françoyse
affection — Affection, Affectus, Studium, Animus, Voluntas. Affection des ordonnée, Libido. L affection que tu me portois en tes jeunes ans, Tuum studium adolescentis. L affection d aucun evidente et manifeste envers un autre, Insigne studium alicuius erga… … Thresor de la langue françoyse
accusatif — [ akyzatif ] n. m. • XIIe; lat. accusativus, de accusare « faire paraître » ♦ Gramm. Cas qui marque le complément d objet ou certains compléments prépositionnels (⇒ 1. régime). Accusatif latin, grec. Mettre un nom à l accusatif. ● accusatif nom… … Encyclopédie Universelle
accuser — Accuser, act. acut. Accusare, Reum agere, Reum postulare, deferre, Il se prend aussi pour deceler, descouvrir quelque secret: Gaguin au traicté des Herauts: Ne aussi reveler n accuser emprinses de guerres, ne autres embusches de son party,… … Thresor de la langue françoyse
PAX — I. PAX h. e. εἰρήνη, ut Dea colebatur ab antiquis: Iuvenal. Sat. 1. v. 115. Ut colitur Pax, atque fides, etc. Eius simulacrum ita effictum legimus, ut puerum Plutum manu gestaret, quô symbolô indigitatum, non ex bello, sed ex pace divitias. et… … Hofmann J. Lexicon universale
reprendre — Reprendre, Recipere, Resumere, voyez Prendre. Reprendre aucun qui s enfuit, Fugitiuum reprehendere. Je n ay pas encore bien repris mes espris pour escrire, Nondum satis sum confirmatus ad scribendum. Reprendre son aleine, Spirare, Respirare.… … Thresor de la langue françoyse
HOMICIDII Causa — Athanis in Areopago disceptari olim solita est, ex lege, Δικάζειν δὲ την` βουλην` εν Α᾿ρείῳ πάγῳ φόνου καὶ τραύματος ἐκ προνοίας καὶ πυρκαίας καὶ φαρμάκων ἐάν τις ἀποκτείνῃ δοὺς, Senatus Areopagiticus ius dicito de caede, aut vulnere, non casu,… … Hofmann J. Lexicon universale
maintenir — Maintenir, a Manu tenere. Inde, y tenir la main. Maintenir aucun estre de franche condition, Asserere manu aliquem. Maintenir ceux qu on a autrefois defendu, Patrocinia tueri. Garder et maintenir sa dignité, Obtinere dignitatem. Maintenir justice … Thresor de la langue françoyse